مریم میرزاخانی

🎓 بیوگرافی مریم میرزاخانی؛ زیباییِ ریاضیات

مریم میرزاخانی (۱۲ می ۱۹۷۷ – ۱۴ ژوئیه ۲۰۱۷) نخستین زن و اولین ایرانی است که موفق شد مدال فیلدز، معتبرترین جایزه جهانی در ریاضیات، را دریافت کند، جایزه‌ای که مشابه نوبل در این حوزه محسوب می‌شود :contentReference[oaicite:1]{index=1}. او استاد دانشگاه استنفورد و پژوهشگری برجسته در هندسه هذلولوی، نظریه Teichmüller، تئوری ارگودیک و هندسه سمپلتیک بود :contentReference[oaicite:2]{index=2}.

🌱 دوران کودکی و استعداد پنهان

مریم در تهران و در خانواده‌ای حمایت‌گر متولد شد. پدرش مهندس برق و مادرش آموزگار بودند. در سال ۱۹۹۴ و ۱۹۹۵، در مسابقات المپیاد جهانی ریاضیات شرکت کرد و دو مدال طلا (یکی با نمره کامل) کسب نمود، اولین دختر ایرانی با چنین دستاوردی :contentReference[oaicite:3]{index=3}.

🎓 تحصیلات دانشگاهی و دکترای هاروارد

او در سال ۱۹۹۹ دانش‌آموخته ریاضیات از دانشگاه صنعتی شریف شد و در سال ۲۰۰۴ دکترای خود را از دانشگاه Harvard دریافت کرد. پایان‌نامه‌اش به موضوع «Geodesics on hyperbolic surfaces» پرداخته بود :contentReference[oaicite:4]{index=4}.

🏛 مسیر حرفه‌ای و مدال فیلدز

پس از فارغ‌التحصیلی، میرزاخانی به‌عنوان پژوهشگر در Clay Mathematics Institute و سپس استاد در دانشگاه Princeton و از سال ۲۰۰۹ در دانشگاه Stanford فعالیت کرد :contentReference[oaicite:5]{index=5}. در سال ۲۰۱۴ با اهدای مدال فیلدز، «برای دستاوردهای برجسته در هندسه و دینامیک سطوح ریمانی و فضاهای جایگشت»، جوایز متعددی از جمله جایزه Clay و Satter را نیز کسب کرد :contentReference[oaicite:6]{index=6}.

🔬 پژوهش و تأثیرات علمی

کارهای او در چارچوب هندسه هذلولوی، مسائلی چون «مسیرهای ژئودزیک» روی سطوح منحنی مانند دونات یا کره را حل نمود. اثری برجسته از آن «Magic Wand Theorem» است که بین هندسه، توپولوژی و سیستم‌های دینامیکی پل زده است :contentReference[oaicite:7]{index=7}.

👩‍👧 چالش‌ها و شخصیت انسانی

میرزاخانی در کودکی از سوی معلمی که استعداد ریاضی او را کم‌اهمیت تلقی می‌کرد ناامید شد، اما علاقه‌اش با تشویق معلم دوم شعله‌ور شد :contentReference[oaicite:8]{index=8}. دوستان و همکارانش او را فردی فروتن، عاشق ریاضیات و مستقل می‌دانستند. یکی گفت: «شجاعت و اشتیاق عمیقش حتی در هنگام بیمارش، او را ادامه‌دهنده راه نشان داد» :contentReference[oaicite:9]{index=9}.

⚰️ وداع با زندگی زودرس

نام بیماری سرطان سینه در سال ۲۰۱۳ شناسایی شد. با وجود ورود آماده به کرسی استنفورد، سرانجام در ۴۰ سالگی درگذشت :contentReference[oaicite:10]{index=10}. او وصله‌ای چشمگیر بر پارچه ریاضیات زد و نامش را جاوید کرد.

💡 میراث جاودانه

اثر او نه تنها برای زنان در STEM الهام‌بخش است، بلکه در تاریخچه ریاضیات نیز نقطه عطفی بی‌سابقه محسوب می‌شود. ۱۲ می، روز تولدش، به عنوان «روز جهانی زنان در ریاضیات» نام‌گذاری شده است :contentReference[oaicite:11]{index=11}.

📣 جمع‌بندی

مریم میرزاخانی با ذهنی هنری و روحی مقاوم، جهانی نو در ریاضیات کشف کرد. او ثابت کرد زیباییِ علم با شکوفایی استعداد پایدار می‌ماند. فقدانش خلأ بزرگی بود، اما آثارش تا همیشه در علم حک شده است.